[Ngữ pháp N3] ～ と…た／たら…た：Khi … thì …/ Trong khi đang … thì …

1. Thể hiện ý “Nhờ việc thực hiện hành động … mà nhận ra sự thật là …“
2. Diễn tả ý “Lúc đang… thì ngẫu nhiên … xảy ra.” Động từ đa phần ở dạng 「ていると／ていたら」
3. Thể hiện ý “Hành động của vế trước trở thành cái cớ xảy ra vế sau“. 

Ý nghĩa: Khi … thì … / Trong khi đang … thì …

Vる + と ～ Thể た

Vたら ～ Thể た

• Cách dùng này nhằm nhấn mạnh vào sự tồn tại từ trước của vế sau, diễn tả ý “nhờ việc thực hiện hành động trước mà nhận ra sự thật vế sau “.
• Vế sau là câu thể hiện trạng thái có sẵn từ trước, mang nội dung hơi bất ngờ và đa phần ở dạng 「～ていた」 

Ý nghĩa: Khi … thì …

1. プレゼント を 開 KHAI Nghĩa: Mở, tổ chức, khai mạc Xem chi tiết あ けると、 人 NHÂN Nghĩa: Người Xem chi tiết 形 HÌNH Nghĩa:  Hình dạng, kiểu dáng Xem chi tiết にんぎょう が 入 NHẬP Nghĩa: Vào Xem chi tiết はい っていた。
   → Khi tôi mở món quà thì có một con búp bê bên trong.
2. 玄 HUYỀN Nghĩa: Màu đen huyền, huyền bí Xem chi tiết 関 QUAN Nghĩa: Liên hệ, cổng vào Xem chi tiết げんかん を 出 XUẤT, XÚY Nghĩa: Ra ngoài, mở ra Xem chi tiết で ると、そこに 大 ĐẠI, THÁI Nghĩa: To lớn Xem chi tiết 男 NAM Nghĩa: Nam giới, đàn ông Xem chi tiết おおおとこ が 数 SỔ, SỐ, SÁC, XÚC Nghĩa: Số Xem chi tiết 人 NHÂN Nghĩa: Người Xem chi tiết すうにん いた。
   → Khi tôi bước ra khỏi cửa thì có một vài người đàn ông to lớn ở đó.
3. 着 TRỨ, TRƯỚC, TRỮ Nghĩa: Đến nơi, mặc (quần áo) Xem chi tiết つ くと、 彼 BỈ Nghĩa: Bên kia, kẻ khác, đối phương Xem chi tiết 女 NỮ, NỨ, NHỮ Nghĩa: Nữ giới, con gái, đàn bà Xem chi tiết かのじょ はもう 来 LAI, LÃI Nghĩa: Sự tới,đến Xem chi tiết き ていた。
   → Khi tôi đến, tôi thấy cô ấy đã đến rồi.
4. 窓 SONG Nghĩa: Cửa sổ Xem chi tiết まど の 外 NGOẠI Nghĩa: Ngoài, bên ngoài, phía ngoài Xem chi tiết そと を 見 KIẾN, HIỆN Nghĩa: Trông thấy, nhìn Xem chi tiết み たら、 真 CHÂN Nghĩa: Chân thực Xem chi tiết ま っ 白 BẠCH Nghĩa: Màu trắng Xem chi tiết しろ な 雪 TUYẾT Nghĩa: Tuyết Xem chi tiết ゆき 景 CẢNH Nghĩa: Phong cảnh, cảnh ngộ, hoàn cảnh Xem chi tiết 色 SẮC Nghĩa: Màu, màu sắc Xem chi tiết けしき だった。
   → Khi tôi nhìn ra ngoài cửa sổ thì thấy tuyết trắng xóa.
5. 変 BIẾN Nghĩa: Kỳ lạ, thay đổi Xem chi tiết へん な 音 ÂM Nghĩa: Âm thanh, tiếng Xem chi tiết おと がするので 隣 LÂN Nghĩa: Bên cạnh Xem chi tiết となり の 部 BỘ Nghĩa: Bộ phận Xem chi tiết 屋 ỐC Nghĩa: Mái nhà, nóc nhà, nhà ở, cửa hàng Xem chi tiết へや に 行 HÀNH, HẠNH, HÀNG, HẠNG Nghĩa: Đi, thi hành, làm được Xem chi tiết い ってみたらねずみがいた。
   → Nghe tiếng động lạ, tôi sang phòng bên cạnh xem sao, thì hóa ra đó là một con chuột.
6. 山 SAN, SƠN Nghĩa: Núi Xem chi tiết 田 ĐIỀN Nghĩa: Ruộng Xem chi tiết やまだ さんは 無 VÔ, MÔ Nghĩa: Không có Xem chi tiết 口 KHẨU Nghĩa: Cái miệng Xem chi tiết むくち でおとなしい 人 NHÂN Nghĩa: Người Xem chi tiết ひと だと 思 TƯ, TỨ, TAI Nghĩa: Nghĩ ngợi, suy nghĩ Xem chi tiết おも っていたが、よく 話 THOẠI Nghĩa: Lời nói, cuộc trò chuyện Xem chi tiết はなし をしたらとても 面 DIỆN, MIẾN Nghĩa: Mặt, bề mặt Xem chi tiết 白 BẠCH Nghĩa: Màu trắng Xem chi tiết おもしろ い 人 NHÂN Nghĩa: Người Xem chi tiết ひと だということが 分 PHÂN, PHẬN Nghĩa: Chia cắt, phân chia, lượng từ đếm thời gian Xem chi tiết わ かった。
   → Tôi cứ ngỡ anh Yamada là một người ít nói, trầm lặng, nhưng khi tiếp xúc nhiều, tôi mới biết anh ấy là một người vui tính.
7. トンネル を 出 XUẤT, XÚY Nghĩa: Ra ngoài, mở ra Xem chi tiết で たら 一 面 DIỆN, MIẾN Nghĩa: Mặt, bề mặt Xem chi tiết いちめん の 銀 NGÂN Nghĩa: Bạc Xem chi tiết 世 THẾ Nghĩa: Thế hệ, xã hội, thế giới Xem chi tiết 界 GIỚI Nghĩa: Thế giới, ranh giới  Xem chi tiết ぎんせかい だった。
   → Ra khỏi đường hầm, thì trước mắt tôi là một thế giới trắng xóa.
8. ここから 真 CHÂN Nghĩa: Chân thực Xem chi tiết ま っ 直 TRỰC Nghĩa: Thẳng thắn, ngay thẳng, sửa chữa Xem chi tiết すぐ ぐ 行 HÀNH, HẠNH, HÀNG, HẠNG Nghĩa: Đi, thi hành, làm được Xem chi tiết い って 交 GIAO Nghĩa: Giao lưu, giao thông Xem chi tiết 差 SOA, SI, SAI, SÁI Nghĩa: Sự khác biệt, khoảng cách Xem chi tiết 点 ĐIỂM Nghĩa: Điểm Xem chi tiết こうさてん に 着 TRỨ, TRƯỚC, TRỮ Nghĩa: Đến nơi, mặc (quần áo) Xem chi tiết つ くと 左 TẢ, TÁ Nghĩa: Bên trái, trái Xem chi tiết ひだり に 曲 KHÚC Nghĩa: Khúc, đoạn Xem chi tiết ま がって 図 ĐỒ Nghĩa: Bản đồ, bức vẽ Xem chi tiết 書 THƯ Nghĩa: Sách, ghi chép, viết Xem chi tiết 館 QUÁN Nghĩa: Quán trọ Xem chi tiết としょかん があった。
   → Từ đây đi thẳng, đến ngã tư thì rẽ trái là đến thư viện.
9. 部 BỘ Nghĩa: Bộ phận Xem chi tiết 屋 ỐC Nghĩa: Mái nhà, nóc nhà, nhà ở, cửa hàng Xem chi tiết へや に 入 NHẬP Nghĩa: Vào Xem chi tiết はい ると 外 NGOẠI Nghĩa: Ngoài, bên ngoài, phía ngoài Xem chi tiết そと は 私 TƯ Nghĩa: Riêng tư, cá nhân Xem chi tiết わたし の 名 DANH Nghĩa: Tên, danh tiếng, nổi danh Xem chi tiết 前 TIỀN Nghĩa: Trước, trước đây, trước khi Xem chi tiết なまえ を 呼 HÔ, HÁ Nghĩa: Hô hấp, gọi Xem chi tiết よ ぶ 声 THANH Nghĩa: Tiếng, giọng nói Xem chi tiết こえ がした。
   → Khi tôi vào phòng thì bên ngoài vang lên tiếng gọi tên tôi.

Vている + と ～ Thể た 

Vていたら ～ Thể た

• Cách dùng này nhằm nhấn mạnh vào sự ngẫu nhiên xảy ra của vế sau, thể hiện ý “lúc đang làm vế trước thì vế sau ngẫu nhiên xảy ra “.
• Vế trước đa phần ở dạng 「ていると／ていたら」
• Vế sau là mệnh lệnh chứa động từ, không bao hàm ý chí của người nói, và mang nội dung bất ngờ. 

Ý nghĩa: Trong khi đang … thì …

1. 夜 DẠ Nghĩa: Ban đêm Xem chi tiết よる 12 時 THÌ, THỜI Nghĩa: Thời điểm, thời gian Xem chi tiết じ ごろ テレビ を 見 KIẾN, HIỆN Nghĩa: Trông thấy, nhìn Xem chi tiết み ていると、 電 ĐIỆN Nghĩa: Chớp, điện Xem chi tiết 話 THOẠI Nghĩa: Lời nói, cuộc trò chuyện Xem chi tiết でんわ がかかってきた。
   → Khi tôi đang xem ti vi lúc 12h đêm thì đột nhiên điện thoại reo!
2. コーヒーショップ で マキ さんのうわさをしていると、 偶 NGẪU Nghĩa: Ngẫu nhiên,  số chẵn  Xem chi tiết 然 NHIÊN Nghĩa: Thế nhưng, vậy Xem chi tiết ぐうぜん マキ さんが 入 NHẬP Nghĩa: Vào Xem chi tiết いっ ってきた。
   → Khi tôi đang bàn tán về Maki-san tại một quán cà phê, bất chợt Maki-san bước vào.
3. 庭 ĐÌNH, THÍNH Nghĩa:  Sân, vườn Xem chi tiết にわ の 掃 TẢO Nghĩa: Quét dọn, cái chổi Xem chi tiết 除 TRỪ Nghĩa: Loại bỏ, xóa bỏ, rút đi Xem chi tiết そうじ をしていたら、 突 ĐỘT Nghĩa: Đột nhiên Xem chi tiết 然 NHIÊN Nghĩa: Thế nhưng, vậy Xem chi tiết とつぜん][kanji]大雨 が 降 HÀNG, GIÁNG Nghĩa: Xuống, rơi Xem chi tiết お り 出 XUẤT, XÚY Nghĩa: Ra ngoài, mở ra Xem chi tiết だ した。
   → Khi tôi đang dọn vườn, đột nhiên trời đổ mưa.
4. お 風 PHONG Nghĩa: Gió Xem chi tiết 呂 LỮ, LÃ Nghĩa: Xương sống Xem chi tiết ふろ に 入 NHẬP Nghĩa: Vào Xem chi tiết いっ っていたら、 電 ĐIỆN Nghĩa: Chớp, điện Xem chi tiết 話 THOẠI Nghĩa: Lời nói, cuộc trò chuyện Xem chi tiết でんわ がかかってきた。
   → Trong lúc tôi đang tắm, thì có điện thoại gọi đến.

Vる + と ～ Thể た 

Vたら ～ Thể た

• Cách dùng này nhằm nhấn mạnh vào một sự việc mới mẻ phát sinh khi thử làm vế trước.
• Vế sau là mệnh lệnh chứa động từ, không bao hàm ý chí người nói. 

Ý nghĩa: Khi … thì …

1. 久 CỬU Nghĩa: Lâu dài Xem chi tiết ひさ しぶりに 高 CAO Nghĩa: Cao Xem chi tiết 校 GIÁO, HIỆU, HÀO Nghĩa: Trường học, dấu hiệu Xem chi tiết こうこう の 先 TIÊN, TIẾN Nghĩa: Trước, đằng trước Xem chi tiết 生 SANH, SINH Nghĩa: Sinh đẻ, sinh sống Xem chi tiết せんせい に 手 THỦ Nghĩa: Tay Xem chi tiết 紙 CHỈ Nghĩa: Giấy, báo Xem chi tiết てがみ を 出 XUẤT, XÚY Nghĩa: Ra ngoài, mở ra Xem chi tiết だ すと、すぐに 返 PHẢN Nghĩa:  Trả lại, phản hồi Xem chi tiết 事 SỰ Nghĩa:  Việc, công việc, chức vụ Xem chi tiết へんじ が 来 LAI, LÃI Nghĩa: Sự tới,đến Xem chi tiết き た。
   → Khi tôi gửi thư cho giáo viên trung học của mình sau một thời gian dài, tôi đã nhận được hồi âm ngay lập tức.
2. 箱 TƯƠNG, SƯƠNG Nghĩa:  Cái hòm, cái hộp Xem chi tiết はこ を 開 KHAI Nghĩa: Mở, tổ chức, khai mạc Xem chi tiết ひら けると、おもちゃが 飛 PHI Nghĩa: Bay Xem chi tiết と び 出 XUẤT, XÚY Nghĩa: Ra ngoài, mở ra Xem chi tiết だ した。
   → Khi tôi mở hộp ra thì đồ chơi bay ra ngoài.
3. 料 LIÊU, LIỆU Nghĩa: Vật liệu, đo đạc Xem chi tiết 理 LÍ Nghĩa: Lý luận, nguyên lý Xem chi tiết りょうり にちょっとお 酒 TỬU Nghĩa: Rượu Xem chi tiết さけ を 入 NHẬP Nghĩa: Vào Xem chi tiết い れてみたら、いい 味 VỊ Nghĩa: Mùi, hương vị Xem chi tiết あじ になった。
   → Khi tôi bỏ rượu vào món ăn thử thì một mùi vị thật ngon xuất hiện.
4. 薬 DƯỢC Nghĩa: Thuốc Xem chi tiết くすり を 飲 ẨM, ẤM Nghĩa: Đồ uống, uống Xem chi tiết の んだら、 元 NGUYÊN Nghĩa: Bắt đầu, nguồn gốc Xem chi tiết 気 KHÍ Nghĩa: Không khí, khí chất; khí khái, khí phách Xem chi tiết げんき になりました。
   → Sau khi uống thuốc, tôi thấy khỏe hơn.
5. カーテン を 変 BIẾN Nghĩa: Kỳ lạ, thay đổi Xem chi tiết か えたら、 部 BỘ Nghĩa: Bộ phận Xem chi tiết 屋 ỐC Nghĩa: Mái nhà, nóc nhà, nhà ở, cửa hàng Xem chi tiết へや が 明 MINH Nghĩa: Sáng, ánh sáng Xem chi tiết あか るくなった。
   → Sau khi tôi thay rèm cửa, căn phòng trở nên sáng hơn.
6. 家 GIA, CÔ Nghĩa:  Ngôi nhà Xem chi tiết いえ に 帰 QUY Nghĩa: Quay lại, trở về Xem chi tiết かえ ったら、 猫 MIÊU Nghĩa: Con mèo Xem chi tiết ねこ がいなかった。
   → Khi về đến nhà, tôi phát hiện con mèo không ở đó.
7. かばん を 開 KHAI Nghĩa: Mở, tổ chức, khai mạc Xem chi tiết あ けたら、 財 TÀI Nghĩa: Tiền của, tài sản Xem chi tiết 布 BỐ Nghĩa: Vải Xem chi tiết さいふ がなくなっていた。
   → Khi mở cặp, tôi phát hiện cái ví đã bị mất.
8. ５ 年 NIÊN Nghĩa: Năm Xem chi tiết 前 TIỀN Nghĩa: Trước, trước đây, trước khi Xem chi tiết ねんまえ の 古 CỔ Nghĩa: Cổ, xưa, cũ Xem chi tiết ふる いお 酒 TỬU Nghĩa: Rượu Xem chi tiết さけ を 飲 ẨM, ẤM Nghĩa: Đồ uống, uống Xem chi tiết の んでみたら、 美 MĨ Nghĩa: Đẹp, yêu kiều Xem chi tiết 味 VỊ Nghĩa: Mùi, hương vị Xem chi tiết おい しかった。
   → Khi uống thử loại rượu cổ từ 50 năm trước, tôi thấy nó rất ngon.